حمل و نقل پایدار پیش نیاز ایجاد منابع پایدار درآمدی از ساماندهی حمل و نقل است. ایجاد پارکینگ‌ها، توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری و تشویق مردم به پیاده‌سواری از مهم‌ترین پیش‌نیازهای آن است.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر شهر، ناوگان حمل و نقل عمومی آن است. رانندگانی که هر روز حجم زیادی از بار و تعداد فراوانی از مسافران را جابجا می‌کنند، سهم زیادی در پویایی، رشد و توسعه شهری دارند.
اهمیت حوزه حمل و نقل در اقتصاد شهری و رضایتمندی شهروندان، ضرورت اجرای طرح‌هایی را برای نوسازی و بهسازی آن ثابت می‌کند؛ علاوه بر آن ضابطه‌مند کردن این بخش می‌تواند منبع درآمد پایداری را برای شهرداری‌ها ایجاد و حوزه حمل و نقل را از اتکا به درآمدهای حاصل از بودجه سنواتی بی‌نیاز کند.
برای آشنایی بیشتر با نقش سامانه‌های حمل و نقل در مدیریت شهری، اهمیت بهسازی و نوسازی و پیش‌نیازهای توسعه آن با "شیرین صادقی"، کارشناس ارشد شهرسازی گفت‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانیم:
ساماندهی حمل و نقل شهری چه اهمیتی در مدیریت شهری دارد؟
یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مدیریت شهری حمل و نقل است؛ رانندگان ناوگان حمل و نقل عمومی در واقع شریان‌های حیاتی شهر را به یکدیگر متصل می‌کنند. حتی اگر تصور کنیم که همه شهروندان نیز از خودروی شخصی برخوردار باشند باز هم نمی‌توانیم حالتی را تصور کنیم که در شهرها مردم بدون استفاده از وسایل نقلیه عمومی جابجا شوند.
بی‌توجهی به حمل و نقل عمومی، آلودگی هوا و کاهش سطح امنیت عمومی و افزایش بی‌اعتمادی به مدیریت شهری و هرج و مرج اقتصادی را به همراه دارد.
وقتی حمل و نقل بار و مسافر در شهر منظم و طبق قواعد قانونی انجام شود، یکی از شلوغ‌ترین بخش‌های خدمات شهری سازمان یافته و مدیریت شهری دیگر مجبور نیست هزینه اضافی صرف مقابله با تخلفات کند.
ساماندهی حمل و نقل شهری به چه زیرساخت‌هایی نیاز دارد؟
نخستین و مهم‌ترین مسئله در این رابطه وجود خیابان‌ها و معابر مناسب با خط طولی و عرضی استاندارد و رعایت ضوابط مهندسی در احداث کف و بَر جهت استفاده آسان توان‌خواهان از اتوبوس و تاکسی است؛ البته حمل و نقل ریلی هم یکی از جدیدترین شیوه‌های جابجایی مسافر و بارهای سبک شهری است که قواعد ایمنی و زیرسازی آن طبق نظام‌نامه‌های حمل و نقل ریلی است و تاکنون بیشتر مورد توجه مدیران شهری بوده است.
از دیگر زیرساخت‌های مورد نیاز در این زمینه ایجاد سامانه‌های امن و بدون ایراد برای دریافت عوارض از خودروهای آلاینده، اطلاع‌رسانی مناسب به شهروندان در خصوص نرخ حمل و نقل بار و مسافر، پیش‌بینی امکان شکایت و رسیدگی سریع و ثبت تخلفات است.
نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی چه تأثیری در بهبود خدمات این بخش دارد؟
بسیاری از شهروندان گمان می‌کنند نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی تنها به کاهش آلودگی محیطی منجر می‌شود در حالی که این مسئله تنها بخش اندکی از مزایای اجرای طرح نوسازی است.
کاهش آلودگی، توسعه حمل و نقل به همه مناطق شهر و کاهش مصرف سوخت از دیگر مزایای این طرح است. ناوگان نوسازی شده، ایمنی مسافران و رانندگان را بیشتر تأمین می‌کند و کاهش آسیب به زیرساخت‌های شهری را به همراه دارد؛ مجموعه این عوامل به کاهش هزینه‌های آتش‌نشانی و خدمات ایمنی، دارو و درمان، طرح‌های عمرانی و در نهایت صرفه‌جویی در بودجه شهرداری منجر می‌شود.
بر اساس یافته‌های علمی که در سال ۲۰۰۸ در دانشگاه منچستر منتشر شد، اختصاص یک دلار به تکمیل زیرساخت‌ها و حوزه پیشگیری از صرف ۸۰ دلار در بخش جبران خسارت مالی، آماده‌باش نیروها و خسارات جانی در مدیریت شهری جلوگیری می‌کند. به همین دلیل لازم است مدیران شهری برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی سرمایه‌گذاری کنند.
نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی چه تأثیری در درآمدهای شهرداری دارد؟
اگر زیرساخت‌های لازم در بخش‌های آمار و اطلاعات فعالان ناوگان حمل و نقل عمومی، ایجاد سامانه‌های دریافت عوارض بار و مسافر، تدوین نظام‌نامه‌های جامع هزینه درآمدهای حاصل از دریافت عوارض و بازرسی دوره‌ای برای شناسایی نیازها و برآورد هزینه برای بازسازی زیرساخت‌هایی که تخریب شده ایجاد شود، می‌توان بر نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی به عنوان یکی از منابع درآمد پایدار شهرداری حساب کرد.
نکته بسیار مهم در این زمینه آن است که ایجاد زیرساخت‌ها و کسب درآمد توسط شهرداری از سامانه‌های حمل و نقل نباید به بهای دخالت حاکمیتی دولت در این بخش تمام شود. هدف از ورود شهرداری به این بخش باید اخذ عوارض و هزینه آن در همین بخش باشد به این صورت که دیگر از سایر منابع درآمدی شهرداری در بودجه سنواتی در این بخش هزینه نشود.
آیا اخذ عوارض حمل و نقل سبب اخذ مالیات مضاعف از شهروندان نمی‌شود؟
خیر؛ اولا این مالیات تنها از رانندگان گرفته می‌شود. ثانیا در این روش رانندگانی که بار بیشتر و سنگین‌تری حمل می‌کنند، مالیات بیشتری هم پرداخت می‌کنند و ثالثا چون همه وجوه حاصل از این ردیف صرف بهسازی راه‌ها و معابر شهری، توسعه پایانه‌ها، تکمیل زیرساخت‌های فنی و مخابراتی و احداث مسیرهای جدید می‌شود، طبیعتا رانندگانی که بار بیشتری حمل می‌کنند بیشتر هم از این امکانات استفاده می‌کنند.
از سوی دیگر اخذ عوارض آلایندگی از خودروهای آلاینده گامی در جهت احقاق حقوق شهروندانی است که از هوای ناسالم شهر استنشاق می‌کنند، البته بخشی از درآمدهای این بخش باید صرف توسعه فضای سبز و بخش دیگر صرف تآمین مالی و پرداخت تسهیلات نوسازی به رانندگان خودروهای آلاینده شود.
یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در مدیریت شهری ایجاد حمل و نقل پایدار است، در این‌باره توضیح دهید.
حمل و نقل پایدار پیش نیاز ایجاد منابع پایدار درآمدی از ساماندهی حمل و نقل است. ایجاد پارکینگ‌ها، توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری و تشویق مردم به پیاده‌سواری از مهم‌ترین پیش‌نیازهای آن است.
ایجاد حمل و نقل پایدار در واقع به معنی کارآمد کردن آن است. همه شهروندان در همه مناطق باید به بهترین و سریع‌ترین سیستم حمل و نقل دسترسی داشته باشند.
